Tượng đài Mẹ Tổ quốc trên đồi Mamaev và Trận đánh lịch sử Stalingrad.

Đồi Mamaev nằm ở Volgagrad, trước đây là Stalingrad - miền Nam nước Nga, nơi diễn ra một trong những trận đánh đẫm máu nhất trong Chiến tranh thế giới thứ II. Nơi đây là một ngôi mộ chung khổng lồ của 34 nghìn chiến sĩ - những người con bảo vệ thành Stalingrad đã yên nghỉ. Quần thể Đồi Mamaev và Tượng đài Người mẹ Tổ quốc đã trở thành một trong bảy kỳ quan của nước Nga, hàng năm thu hút rất đông khách du lịch đến thăm nước Nga anh dũng và hào hùng.



Theo Kết quả cuộc bình chọn do báo Tin Tức (Izvestya), kênh truyền hình Nước Nga (Rossiya), Đài phát thanh Hải đăng (Maaik) và website Vesty.ru đồng tổ chức công bố hôm 12/6/2008, bảy kỳ quan của nước Nga gồm núi Elbrus; thung lũng suối nước nóng ở Kamchatka; những chiếc cột phong hóa trên cao nguyên Manh-Pupu-Nior ở Komi; quần thể Petergof ở Saint-Petersburg; hồ Baikal; đồi Mamaev; quần thể đền thờ Vasili Blazhensky ở Moskva.

Tên gọi đồi Mamaev, theo truyền thuyết, liên quan tới tên của thủ lĩnh Tartar - Khan Mamai. Xưa kia, đội lính canh phòng do Khan Mamai tự tuyển lựa từ đội vệ binh riêng của mình, gồm gần một trăm chiến binh trung thành nhất, được tuyển lựa từ đội vệ binh riêng của mình. Đội lính canh tinh nhuệ của Mamai kiểm soát được cả vùng sông Volga và góp phần chặn đứng những cuộc tấn công bất ngờ nhằm vào thủ đô của vương quốc Sarai- Berke, đó là nhờ Mamai nhận thức được vị trí tuyệt vời của ngọn đồi này.

Đồi Mamaev chiếm lĩnh phần chính của thành phố Volgagrad, là mắt xích chủ yếu trong toàn bộ hệ thống phòng thủ của mặt trận Stalingrad, trở thành vị trí then chốt trong cuộc chiến đấu chiếm giữ hai bờ sông. Trong năm 1942 lịch sử, đồi Mamaiev chính là đỉnh cao quan trọng nhất của toàn thể Liên Xô, là khâu then chốt trong cuộc phòng ngự bảo vệ thành phố. Nếu chiếm được đường tới Volga, phát xít Đức sẽ chiếm được con đường thẳng tiến về biển Kaspi và tới vùng Kavkaz, nơi đang khai thác dầu mỏ phục vụ mặt trận. Vì vậy, vào những tháng cuối năm 1942, đã diễn ra nhiều trận đánh ác liệt tại đồi, khiến đất đai bị bom đạn cày nát, khắp nơi là những mảnh kim loại.

Trận quyết chiến Stalingrad được triển khai trên diện tích hơn 100.000km2, kéo dài 140 ngày đêm, từ 17/7/1942 đến 2/2/1943. Trong những thời điểm ác liệt nhất, cả hai bên có khoảng hơn 3 triệu người đồng thời tham chiến. Ngày 2/2/1943, trận chiến Stalingrad đã kết thúc với mất mát to lớn là sự hi sinh của 34 nghìn chiến sĩ. Mùa xuân đầu tiên sau chiến tranh, trên đồi Mamaev hầu như không có cây nào mọc nổi, bởi trên mặt đất dầy đặc vô số mảnh đạn và thấm đẫm máu người. Trận Stalingrad đã trở thành bước ngoặt trong tiến trình cuộc chiến tranh thế giới thứ hai. Trưởng cộng tác viên khoa học tổ hợp viện bảo tàng “Đồi Mamaev” Vladimir Kitaiev nhấn mạnh: “Đó là một kì quan của thế giới. Bởi vì ở đây đã quyết định số phận của thế giới, của toàn bộ trái đất! Ai cũng biết rằng nếu nếu Stalingrad thất thủ thì sẽ mất toàn bộ đất nước.”

Ngay sau khi kết thúc trận đánh, ý tưởng xây dựng một tượng đài thật lớn ở đây để tưởng nhớ cuộc chiến đấu vĩ đại - sự kiện quan trọng nhất trong thời kì chiến tranh Vệ quốc đã hình thành. Quần thể Tượng đài các Anh hùng của Trận chiến Stalingrad bắt đầu được xây dựng tháng 5/1959 nhưng do quy mô to lớn và độ phức tạp nên phải đến ngày 15/10/1967, khu Quần thể này mới được khánh thành. Quần thể đồi Mamaev và tượng đài Mẹ - Tổ quốc là đỉnh cao của nghệ thuật dựng tượng, chuyển tải được đầy đủ khí phách anh hùng của nhân dân. Từ đó đến nay, khu Quần thể này đã được trùng tu 2 lần vào năm 1972 và 1986.

Trung tâm của Quần thể này là tượng đài Người mẹ Tổ quốc cao 85m, nặng tới 8.000 tấn, là công trình điêu khắc có quy mô đồ sộ nhất thế giới. Đây là công trình điêu khắc của nhà điêu khắc Evgheny. Vuchechich (tác giả bức tượng “Người chiến sĩ giải phóng” ở Beclin). Chiều cao người mẹ là 52m, nếu tính cả thanh gươm nặng 14 tấn thì chiều cao của toàn bộ bức tượng lên tới 85m. Tượng được lắp ráp từ các bộ phận bê tông cốt sắt riêng biệt. Những bộ phận lớn nhất như đầu, tay được làm riêng trên mặt đất, sau đó dùng cần cẩu nâng lên và lắp ráp.

Phần kĩ thuật của bức tượng được hoàn thành bởi kĩ sư ưu tú người Nga Nikolai Nikitin (tác giả của Tháp truyền hình Moskva. Tượng đài Người mẹ Tổ quốc được giằng buộc từ bên trong bằng các dây thép và được dựng trên nền móng không lớn lắm, giống như một quân cờ. Khung tượng được giằng giữ bằng hàng trăm dây cáp thép đặc biệt. Cánh tay vươn dài của bà mẹ có đường kính rất rộng (xe hơi có thể dễ dàng chui lọt) cũng được giằng từ bên trong bằng những dây thép đặc biệt như vậy. Các vận động viên leo núi thường xuyên leo lên tượng để xem xét tình trạng của nó.

Về khía cạnh nghệ thuật, tượng đài được mô phỏng hình dáng của tượng Nữ thần Chiến thắng Nike trong Thần thoại Hi Lạp cổ. Từ chân đồi Mamaev tới chân tượng đài được xếp 200 bậc đá granit.



Hình ảnh Người mẹ Tổ quốc đang trong tư thế tiến lên phía trước với thanh kiếm giơ cao, là biểu tượng Tổ quốc đang kêu gọi những người con ra trận chiến đấu chống lại quân thù. Bức tượng kiêu hãnh vươn cao giữa lòng thành phố bên bờ sông Volga đã trở thành biểu tượng của nhân dân Nga về cuộc Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại.

Ngoài bức tượng chính, khu Quần thể di tích lịch sử này còn có con đường với hai hàng dương cao vút, những “Bức tường đổ nát”, Quảng trường “Chiến đấu đến hơi thở cuối cùng”, Phòng “Vinh quang Chiến sĩ”...

Ngày nay, nơi đây là một trong những nơi thu hút được nhiều khách tham quan nhất ở Nga. Hàng năm, vào ngày Chiến thắng 9/5, Đồi Mamaev như một biển người đến dâng hương, mang hoa đến đặt trước Tượng đài Người mẹ Tổ quốc. Khu Quần thể này cho khách vào thăm tự do, mở cửa quanh năm, không có ngày nghỉ, bất kể đêm ngày. Rất nhiều du khách khi đến thăm nơi đây đều tỏ vẻ thành kính, khâm phục và khẳng định rằng không ở đâu lại có một tượng đài tưởng nhớ các nạn nhân chiến tranh hoành tráng như vậy.

Quần thể tượng đài này là một khối kiến trúc bề thế, du khách tới thăm địa danh vào bất cứ thời điểm nào của năm cũng sẽ thu được nhiều khoảnh khắc đáng nhớ. Tượng đài trong ánh sáng rực rỡ của ánh đèn; trong một ngày trời xanh thăm thẳm, trong một buổi sáng yên bình tĩnh lặng...