Liên bang Xô Viết

Liên Xô – tiếng Nga: СССР; cũng gọi là Liên bang Xô viết (Советский Союз), tên đầy đủ là Liên bang Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết (tiếng Nga: Союз Советских Социалистических Республик , Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik) – là một cựu quốc gia chiếm phần lớn châu Âu và châu Á, tồn tại từ 30 tháng 12 năm 1922 cho đến khi chính thức tan rã và sụp đổ vào ngày 25 tháng 12 năm 1991.

Sự thành lập quốc gia này gắn liền với quá trình sụp đổ của Đế chế Nga trong Thế chiến thứ nhất và cuộc Cách mạng tháng Hai lật đổ chính quyền Nga hoàng và Cách mạng tháng Mười năm 1917 lật đổ Chính phủ Lâm thời của Aleksandr Fyodorovich Kerensky tại Nga sau đó. Liên Xô hình thành là chiến thắng của những người cộng sản Nga (Bolshevik) đứng đầu là Vladimir Ilyich Lenin trong cách mạng và trong cuộc Nội chiến Nga (1918 – 1922) đẫm máu sau Cách mạng tháng Mười.

Liên Xô là nước đầu tiên trên thế giới xây dựng Chủ nghĩa Cộng sản. Là nước rộng nhất thế giới, sự xuất hiện của nhà nước Liên Xô xã hội chủ nghĩa đã ảnh hưởng rất lớn đến tiến trình lịch sử của thế giới. Trong thế kỷ 20, sau khi Liên Xô xuất hiện, mọi sự kiện lớn của thế giới – nhiều hay ít – đều có dấu ấn và chịu ảnh hưởng của Liên Xô.

Liên Xô chiến thắng trong Thế chiến thứ hai và mạnh lên thành một siêu cường của thế giới. Nửa sau thế kỷ 20 là cuộc đấu tranh giữa hai phe Tư bản chủ nghĩa do Hoa Kỳ đứng đầu và phe Xã hội chủ nghĩa do Liên Xô đứng đầu mà cuộc Chiến tranh Lạnh là đỉnh cao.

Lãnh thổ Liên Xô thay đổi theo thời gian, và gần đây nhất nó giống lãnh thổ Đế quốc Nga thời cuối, trừ các nước Ba Lan và Phần Lan, ngoài ra còn có phần đất Alaska Đế quốc Nga đã bán cho Mĩ trước đó vào năm 1867

Thành phần Liên bang Xô viết như sau:

* theo Hiệp ước về thành lập Liên Xô (30 tháng 12, 1922) – Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga, Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Ukraina, Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Belorussia, Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Liên bang Ngoại Kavkaz (từ 1936 ở Ngoại Kavkaz đã thành lập các nước cộng hòa liên bang riêng rẽ), Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Azerbaidjan, Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Armenia và Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Gruzia;
* năm 1925 – Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Uzbekistan, Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Turkmenia;
* năm 1929 – Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Tadjikistan;
* năm 1936 – Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Kazakhstan, Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Kirgizia;
* năm 1940 – Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Moldavia, Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Latvia, Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Litva và Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Estonia.

Trong thời kỳ 1940 – 1954 tồn tại Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Karelo – Phần Lan, về sau là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Tự trị Karelia trong Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga.